Józef Jan Zimmerman

Recenzja albumu napisana przez Annę Worowską i zamieszczona w MEDYK Białostocki 06-07(19) 2004

MALARZE WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO

Na rynku księgarskim ukazał sie album "Malarze Podlasia" pod redakcją Józefa Zdziecha, Stefana Ribiego, Krzysztofa Koniczka, Andrzeja Muszynskiego i Eugeniusza Wiszniewskiego, wydany przez Podlaskie Stowarzyszenie Promocji Sztuki, Białystok 2004. Jest to pierwsze opracowanie dokumentujące malarzy obecnego województwa podlaskiego, (nie Podlasia, jakby to mógł sugerować tytuł).
Najstarsze ślady malarstwa Białostocczyzny to malowidła naścienne w świątyni bazyliańskiej w Supraślu z XV wieku. Dwa wieki później, artystów pochodzących z różnych krajów Europy skupiał dwór hetmana Jana Klemensa Branickiego. W wieku XIX zabytki i piękno ziemi białostockiej utrwalali na płótnach głównie artyści nie związani z regionem. W okresie międzywojennym zaczeło się tworzyć lokalne środowisko artystyczne. Zaistnieli tacy malarze jak: Józef Blicharski, Eugeniusz Kazimierowski, Michał Kulesza, Czesław Sadowski, Józef Zimmermann. Znaczące środowisko malarskie funkcjonowało także w Grodnie. Zaraz po wojnie próbowano w Białymstoku utworzyć uczelnie artystyczną, skupiającą profesorów z Wilna m.in.: Tadeusza Bołoza, Józefa Gniatkowskiego, Placyde Bukowską. Powstało Liceum Sztuk Plastycznych (w 1959 roku przeniesione do Supraola). W1965 roku otwarto pierwszą galerie sztuki współczesnej - Biuro Wystaw Artystycznych, zaczęto organizować ogólnopolskie plenery malarskie.
Rys historii malarstwa regionu, sylwetki artystów wywodzących sie, przybyłych i związanych z regionem, style malarskie, tematykę obrazów, życie artystyczne miasta i województwa (plenery, wystawy, galerie) przybliżyła we wstępie albumu Joanna Tomalska.
W części pierwszej albumu zaprezentowano szczegółowo sylwetki malarzy tworzących od XVIII do XX wieku. Wśród nich m.in.: Antoniego Tallmanna, malarza czeskiego, pracującego na dworze hetmana Branickiego, jego dwa obrazy prezentowane w albumie znajdują sie w kościele parafialnym w Tykocinie; Suwalszczanina Alfreda Wierusza-Kowalskiego, którego obraz "Wyjazd Powozem" znajduje sie w Muzeum Podlaskim w Białymstoku; przybyłego do Białegostoku Józefa Zimmermanna; białostoczanina Czesława Sadowskiego. Z czasów bliższych m.in.: Zygmunta Bujnowskiego, którego rodzime pejzaże, obrazy Grodna, Lomży, Tykocina prezentowane są w muzeum w Tykocinie i w Białymstoku, Józefa Charytona z Siemiatycz, czy też Aleksandra Welsa z Białegostoku. Druga część albumu przedstawia sylwetki malarzy tworzących współcześnie. Kilku spośród prezentowanych związanych jest z Akademią Medyczną w Białymstoku. Stanisław Wakulinski - autor pomników, rzeźb, płaskorzeźb, wystrojów wnętrz kościołów, obrazów przedstawiających piękno pejzażu i przyrody regionu, jako pracownik Zakładu Anatomii Prawidłowej Człowieka jest autorem tablic, rysunków, modeli anatomicznych, preparatów narządów, rysunków do celów naukowych i dydaktycznych, rzeźb i płaskorzeźb, masek gipsowych oraz medali upamiętniających pracowników i uczelnie. Dorota Labanowska i Jerzy Labanowski są autorami malowideł naściennych w Aula Magna AMB. Jerzy Lengiewicz ilustruje artykuły z serii "Rooliny w Biblii", autorstwa Ilony Lengiewicz, które są drukowane w uczelnianym miesięczniku "Medyk Białostocki".
W albumie przedstawiono sylwetki i prace ponad 60 artystów. Zabrakło jednak wielu malarzy, którzy zapisali sie w kulturze i tradycji Białostocczyzny, kraju czy Europy, m.in.: Leona Tarasewicza, Aleksandra Kozyrskiego, Albina Waczynskiego.

Anna Worowska

moż 2007-07-13
powtórzone za Gazeta.pl Białystok link

Posiadłość Sztachelskich

Na ulicy Staszica skręcamy w lewo i zatrzymujemy się przy posesji nr 8.

Ponad stuletni dom przy ul. Staszica 8 wzniesiony został w 1905 roku przez znaną w mieście rodzinę Sztachelskich.

- Jarosław Sztachelski był nauczycielem Państwowego Gimnazjum Męskiego im. Piłsudskiego, a jego syn Jerzy to pierwszy białostocki wojewoda po 1944 roku i późniejszy minister zdrowia - opowiada Andrzej Lechowski. W międzywojniu właściciele bojarskich domów wynajmowali mieszkania rozmaitym urzędnikom, nauczycielom i artystom. U Sztachelskich np. mieszkał Józef Zimmerman, artysta malarz, dyplomowany nauczyciel rysunków. W białostockich szkołach pracę zaczął w 1915 roku. Przez 20 lat do 1939 roku uczył w Gimnazjum im. Zygmunta Augusta. Po wojnie wyjechał do Warszawy, gdzie zmarł w 1954 roku. Jego prace znajdują się w zbiorach Muzeum Podlaskiego.

Wyjaśnienia do artykułu:
J. Zimmerman często przyjeżdżał do Warszawy, już w czasie okupacji i tu przyszło mu spędzić czas Powstania i jak wielu wyjść z niej przez obóz w Pruszkowie. Przyjeżdżał też często i po wojnie, do rodziny i w końcu był Warszawiakiem z urodzenia. Jednak mieszkał na stałe, na wspomnianej ulicy Staszica. Zmarł w Białymstoku i tam został pochowany.

O tajnym nauczaniu 2019-08-01
powtórzone za Kurier Poranny Białystok. Na Bojarach powstało muzeum pod chmurką. Na dwunastu zdjęciach można zobaczyć dawny klimat dzielnicy

Dłużej zatrzymujemy się przy ul. Staszica 8. Na płocie widzimy zdjęcie datowane na kwiecień 1949 roku. Obok domu pozuje mężczyzna. - To mój tata Wacław Sztachelski - mówi Alina Sztachelska, która razem ze stryjecznym bratem Maciejem Sztachelskim zapraszają nas do altanki za domem.

Dom przy ul. Staszica 8 wzniesiono w 1905 roku. Od 1920 roku mieszkał tu wraz z żoną artysta malarz Józef Zimmerman.
- Oboje prowadzili w naszym domu za okupacji niemieckiej tajne nauczanie. Tak samo zresztą jak Malwina Mozolewska, Maria Czułajewska, Maria Wrońska i Janina Jabłońska. Można powiedzieć, że działała u nas regularna szkołą. Młodzież stale tu przychodziła, z tym że komplety mogły liczyć co najwyżej kilka osób, żeby nie rzucać się w oczy. Za prowadzenie tajnego nauczania groziła śmierć. Kiedy ktoś mówił, że idą Niemcy, szybko chowaliśmy książki i wyciągaliśmy domino czy chińczyka i graliśmy - opowiada pani Alina.